Masdar – współczesne miasto przyszłości

W historii kina niejednokrotnie tworzono produkcje przedstawiające futurystyczne metropolie rodem z science-fiction. Obrazy te zazwyczaj ukazują świat przyszłości, w którym ludzie żyją stłoczeni w gigantycznych aglomeracjach. Zewsząd otacza ich nowoczesna technologia, która jednak zamiast poprawiać ich życie, przesłania im jego prawdziwy sens. Konsekwencją tego, jest niejednokrotnie degeneracja relacji społecznych, agresja i bieda. Być może, to m.in. takim filmom zawdzięczamy rezerwę i niepokój, z jakimi wielu ludzi podchodzi do tematu inteligentnych miast. Właśnie strach i niepewność są prawdopodobnie jednymi z przyczyn tego, że najnowocześniejsze i najinteligentniejsze miasto świata – Masdar, ma obecnie jeden problem, a mianowicie – brak chętnych do zamieszkania.

Pojęcie Smart city (Inteligentne miasto) jest bardzo szerokie i nie ma jednej, spójnej teorii, dotyczącej tego, czym ono właściwie jest. Są jednak wspólne mianowniki poszczególnych definicji, jak m.in. dostęp mieszkańców do innowacji oraz nowoczesne technologie, funkcjonujące w obrębie poszczególnych sektorów miejskich.[1] Obecnie, na świecie istnieje już wiele miejscowości, uznawanych pod wieloma względami za inteligentne. Nie tylko zapewniają one swoim mieszkańcom lepszy standard życia na różnych płaszczyznach, ale również wytyczają kierunek, w jakim powinien podążać świat. Na tym tle wyróżnia się pewna wyjątkowa metropolia, czyli wspomniany wcześniej Masdar.

Masdar – co, gdzie i dlaczego

Masdar to miasto, które jest pewnego rodzaju eksperymentem. Powstało z inicjatywy emira Zjednoczonych Emiratów Arabskich, który postanowił zainicjować stworzenie w pełni ekologicznego obszaru miejskiego, w całości zasilanego przez odnawialne źródła energii. Jest to pierwsze takie przedsięwzięcie na świecie, więc miejscowość jest swoistym poligonem doświadczalnym dla nowoczesnych technologii o zastosowaniu urbanistycznym. Z perspektywy przyszłości jest to niezmiernie ważne, gdyż w przypadku powodzenia, budowa takich miast będzie mogła się odbywać na większą skalę. Dodatkowo, możliwe będzie zaimplementowanie zastosowanych w Masdarze innowacji w już istniejących metropoliach.

Budowa miasta rozpoczęła się w 2006 roku i choć jest ono już w pełni funkcjonalne oraz gotowe do zamieszkania, to proces ten nadal trwa. Trzeba przyznać, że wielkość Masdaru nie jest imponująca, ponieważ zbudowane na terenach pustynnych miasto zajmuje zaledwie kilka kilometrów kwadratowych.[2] Atrakcyjne jest jednak jego położenie – kilkanaście kilometrów od stolicy państwa – Abu Zabi, około pięciu minut jazdy od międzynarodowego lotniska i 40 minut od Dubaju. Dostępność miasta ma ulec dalszej poprawie w przyszłości, dzięki wprowadzeniu rozbudowanej sieci transportu publicznego i metra.[3]

Od samego początku, miejscowość powstaje przy wykorzystaniu najnowocześniejszych technologii i materiałów, a także przy współpracy ze światowej klasy inżynierami, architektami i naukowcami. Nawet nazwa miasta jest nieprzypadkowa, gdyż Masdar po arabsku oznacza „źródło”, co w połączeniu z jego umiejscowieniem na pustyni oraz samowystarczalnością energetyczną (pochodzącą z naturalnych źródeł energii), tworzy spójną całość.[4]

Bardziej ekologicznie już chyba się nie da

Filmowe dystopie wiążą się najczęściej ze znacznym zanieczyszczeniem powietrza i całego środowiska naturalnego. Skutkuje to zazwyczaj niedoborami żywności, rozprzestrzeniającym się ubóstwem i chorobami. Tym jednak, co najbardziej różni współczesne Smart city od tych, ukazywanych na ekranach kin i telewizorów, jest ekologia.

W dzisiejszych czasach, wychodząc naprzeciw społecznym oczekiwaniom, a także w trosce o naszą przyszłość, inwestorzy, twórcy oraz architekci stawiają na równi funkcjonalność i rozwiązania przyjazne środowisku. Masdar jest z kolei miastem, które poszło nawet nie o krok, ale o kilometry dalej w tym względzie. Jest to obecnie pierwsze i póki co jedyne miasto na świecie, całkowicie zasilane ze źródeł odnawialnych oraz nie emitujące zanieczyszczeń komunikacyjnych. Ekologiczna jest również konstrukcja budynków, oświetlenie, a nawet elementy ozdobne miasta, ale po kolei.

Źródła energii i wody

Istotne jest, że dzięki nowoczesnym rozwiązaniom, zapotrzebowanie Masdaru na energię zostało ograniczone aż o 75%, w stosunku do porównywalnych obszarów miejskich. Było to możliwe m.in. za sprawą oświetlenia miasta, opartego na ekologicznych żarówkach ledowych. Skutkuje to nie tylko oszczędnościami, ale również znaczną redukcją emisji gazów cieplarnianych do atmosfery.[5]

Miasto jest w całości zasilane ze źródeł energii odnawialnej, a w szczególności z energii słonecznej. Systemy fotowoltaiczne zostały zamontowane na dachach budynków, a na obrzeżach Masdaru znajduje się elektrownia słoneczna, w której pozyskiwana oraz przechowywana jest energia. Co więcej, w przyszłości nad głównym placem miejskim mają pojawić się także parasole słoneczne, które będą rozkładać się w trakcie dnia, jednocześnie pozyskując energię i zacieniając plac przed ostrym, pustynnym słońcem.[6] Dodatkowo, miasto w energię zaopatruje także znajdująca się na jego obrzeżach elektrownia wiatrowa. Ciekawym rozwiązaniem są również odwierty geotermalne, umożliwiające ogrzewanie wody za pomocą naturalnych źródeł termicznych, znajdujących się pod powierzchnią miasta.

Podobnie, jak w przypadku energii, wygląda polityka miasta względem wody. Za sprawą wprowadzonych innowacji, zapotrzebowanie na nią także zostało mocno ograniczone, z 20 tysięcy metrów sześciennych dziennie (jak na obszarach miejskich o podobnej powierzchni) do zaledwie 8 tysięcy. Jest to korzystne dla środowiska nie tylko dlatego, że wykorzystuje w mniejszym stopniu zasoby naturalne, ale również skutkuje to zmniejszeniem ilości wytwarzanych ścieków.

Z kolei do zaspokojenia zapotrzebowania miejskiego, Masdar wykorzystuje odsoloną wodę pochodzącą z Zatoki Perskiej, która po wstępnym wykorzystaniu w większości nadaje się do ponownego użytku, np. do nawodniania miejskich farm. Kolejnym źródłem wody jest innowacyjna technologia – SOURCE. Polega ona na tym, że nowoczesne urządzenie przeprowadza ekstrakcję wody pitnej z pary wodnej, poprzez usunięcie z niej powietrza, a następnie przeprowadza jej mineralizację. Otrzymany w ten sposób płyn jest równie zdrowy, co naturalna woda mineralna.[7]

Transport

Masdar to pierwsze na świecie miasto, w którym ruch miejski opiera się na elektrycznych kapsułach, poruszających się po gęstej sieci szyn magnetycznych. Proces ten odbywa się w większości pod powierzchnią miasta, a same pojazdy są niewielkie (mogą pomieścić 4 dorosłych oraz 2 dzieci) i poruszają się z prędkością do 40 km/h. Istotne jest to, że o punkcie docelowym podróży decydują sami użytkownicy, dowolnie wybierając miejsce, do którego kapsuła ma ich zawieźć. Jest to transport całkowicie bezemisyjny, cichy i nieszpecący wizualnej strony miasta. Jego uzupełnieniem są także pojazdy autonomiczne, zaprojektowane przez francuską firmę NAVYA, mogące pomieścić nawet do 12 osób. Komunikacja dalekobieżna natomiast, pomiędzy dworcem w Masdarze oraz pobliskim Abu Zabi, odbywa się za pomocą ekologicznych i nowoczesnych autobusów elektrycznych.[8]

Włodarze miasta zachęcają jego mieszkańców oraz osoby odwiedzające także do samodzielnej, fizycznej aktywności. Dlatego właśnie, zadbano m.in. o ciągnące się w obrębie niemal całego Masdaru deptaki i ścieżki rekreacyjne. Z kolei dla osób nieprzepadających za spacerami, dostępne są rowery publiczne, zlokalizowane w trzech głównych punktach miejscowości.

Architektura i instalacje

Budynki w Masdarze od podstaw konstruowane są z wykorzystaniem innowacji sprzyjających środowisku. Przykładowo, zamiast standardowych komponentów, przy ich budowie użyto cementu niskowęglowego oraz aluminium, w dziewięćdziesięciu procentach pochodzącego z recyklingu. Co więcej, szacuje się, że nieruchomości te wytwarzają aż o czterdzieści procent mniej dwutlenku węgla, niż zwykłe, porównywalne budowle. Dodatkowo, zaimplementowano w nich technologie ograniczające zużycie wody oraz umożliwiające jej ponowne wykorzystanie.

Ciekawym rozwiązaniem urbanistycznym jest też tzw. Park Technologiczny Masdar City. Jest to zespół biur oraz miejsc komercyjnych, stworzony ze zużytych i przetworzonych kontenerów transportowych. Dzięki takiemu rozwiązaniu, oszczędzana jest przestrzeń oraz energia, której pobór jest znacznie niższy niż w zwykłych biurach. Trzeba jednak przyznać, że choć jest to ciekawe i skuteczne rozwiązanie, to pod względem estetycznym powinno się jeszcze nad nim trochę popracować.

Jedną z głównych atrakcji miasta jest mierząca 1015 metrów kwadratowych (powierzchnia porównywalna do dwóch boisk koszykówki), naziemna mozaika. Oglądanie jej w całości będzie możliwe m.in. z powstającego, miejskiego tarasu widokowego, a jej motywem przewodnim jest „przeszłość, teraźniejszość i przyszłość Zjednoczonych Emiratów Arabskich”. Przedstawia ona także najważniejsze punkty orientacyjne wszystkich siedmiu emiratów. Grafika, poza walorami wizualnymi, wyróżnia się również pod innymi względami. Całość materiałów wykorzystanych do jej stworzenia pochodzi z recyklingu (w tym plastikowe butelki, puszki i kartony) i jest to największa tego typu instalacja na świecie, dlatego też znalazła się w księdze rekordów Guinnessa. Co więcej, w tworzeniu mozaiki brała czynny udział lokalna społeczność miasta oraz uczniowie z pobliskiego Abu Zabi.[9]

Żywność

Masdar jest jednym z liderów innowacji związanych z bezpieczeństwem żywnościowym, opierającym się w dużej mierze na ekologii. Tamtejsi naukowcy prowadzą projekty, mające na celu osiągnięcie samowystarczalności żywieniowej oraz stworzenie zielonego i zdrowego miasta. Dobrym przykładem tych starań jest choćby znajdująca się w mieście wieża do zbierania wody. Gromadzi ona wilgoć, która jest następnie wykorzystywana do nawadniania innowacyjnych, miejskich obszarów rolniczych, takich jak m.in. „zielone ściany” budynków, na których rosną zioła, owoce i warzywa.

Kolejnym ciekawym pomysłem jest też unikalny, pionowy kontener rolniczy do uprawy zieleniny liściastej, który za sprawą zastosowania nowych technologii, wymaga znacznie mniejszego zużycia wody. Projekt ten zyskał szerokie uznanie i zainteresowanie również ze strony zewnętrznych przedsiębiorców.

Część z ekologicznych rozwiązań, związanych z żywieniem, jest możliwa do zastosowania w prywatnych gospodarstwach domowych. Dlatego też, władze miasta prowadzą liczne akcje społeczno-informacyjne, popularyzujące takie pomysły, jak m.in. automatyczny robot ogrodowy, skrzynka do hodowli grzybów czy domowy kompostownik. Te, a także wiele innych rozwiązań z zakresu inteligentnego domu, prezentowane są w wyjątkowym, specjalnie do tego celu stworzonym budynku – Eco-Villa. Dodatkowo, miasto wspiera startupy z zakresu technologii ekologicznego i bezpiecznego żywienia, a zwycięskie w konkursach innowacje nagradzane są wysokimi kwotami pieniężnymi (mogącymi wynosić nawet do miliona dolarów).[10]

Gigantyczny eksperyment

Dlaczego więc, to futurystyczne miasto nie znajduje się na szczytach corocznych list inteligentnych miast? Ponieważ jedne z głównych kryteriów oceny inteligentnych miast, wiążą się z ich społecznościami. Miasto spełnia część warunków w tym zakresie i oferuje m.in. możliwości rozwoju oraz edukacji na wysokim poziomie, inwestuje w kapitał ludzki, oferuje mieszkańcom wysoki poziom życia, a także jest zarządzane przez wysokiej klasy liderów. Jednak Smart city powinno być również zaludnione przez inteligentną i świadomą społeczność.[11] W tym wypadku problemem nie jest to, jacy ludzie zamieszkują miasto, ale ich liczba. Ciężko bowiem mówić o zaludnieniu miasta, podczas gdy jest ono niemal puste, a większość tamtejszej ludności to pracownicy lokalnych instytucji wraz z rodzinami. Czym jest to spowodowane? W głównej mierze, wspomnianymi wcześniej obawami.

W przypadku większości inteligentnych miast na świecie, problem niepewności w stosunku do innowacji nie jest znaczny. Spowodowane jest to tym, że rozwijają się one systematycznie, stopniowo wprowadzając kolejne rozwiązania, a tym samym dając swoim obywatelom czas na przystosowanie. Jednak w przypadku Masdaru, mamy do czynienia z zupełnie nowym i rozwiniętym na niespotykaną dotąd skalę środowiskiem, które pod wieloma względami może niemal oszołamiać. Nie pomaga również fakt, że sami włodarze miasta określają je jako eksperyment i poniekąd poligon doświadczalny dla nowych technologii oraz rozwiązań. Nie dziwi więc, iż wiele osób podchodzi sceptycznie do zamieszkania w takim miejscu, bo kto chciałby z własnej woli zostać przysłowiowym „królikiem doświadczalnym”? Może jednak warto czasami podjąć ryzyko? Trzeba bowiem przyznać, że oferowane warunki są bardziej, niż zachęcające.

Firmy i instytucje

Masdar jest pionierem nie tylko we wdrażaniu nowoczesnych, przyjaznych środowisku technologii, ale również mekką dla organizacji i osób zajmujących się ich rozwojem. Przykładem tego jest m.in. „Catalyst” czyli akcelerator startupów związanych z tzw. czystymi technologiami. Za jego pomocą odbywa się dofinansowywanie ekologicznych projektów biznesowych, a także oferowane są usługi i szkolenia przydatne do ich wspierania.

W mieście znajduje się także Masdar Institute of Science and Technology (MIST), czyli pierwszy uniwersytet na świecie, zajmujący się rozwojem technologii pozyskania energii odnawialnej.[12] Miejscowość jest również siedzibą Międzynarodowej Agencji Energii Odnawialnej oraz Centrum Innowacji Honeywell Masdar. Centrum to zajmuje się m.in. rozwiązaniami z dziedziny automatyki, inteligentnych domów i miast, a także transformacją cyfrową poszczególnych sektorów gospodarki.[13]

Codzienne potrzeby, rozrywka i wygląd

Jak wspomniano wcześniej, miasto zachęca do fizycznych aktywności i czyni to nie tylko za sprawą tras spacerowych, jak Szlak Al Mamsha o długości prawie sześciu kilometrów. W Masdarze znajduje się także przyjazny i atrakcyjny park, w którym znajdują się m.in. ławki zasilane energią słoneczną z możliwością ładowania urządzeń cyfrowych, instalacje artystyczne (jak interaktywne „Drzewo Światła zmieniające kolory pod wpływem dotyku), plac zabaw dla dzieci oraz ściana muzyczna. W pobliżu są także boiska do koszykówki i piłki nożnej oraz siłownia na świeżym powietrzu.

W mieście działa również ponad 800 firm, od międzynarodowych koncernów, po regionalne korporacje. Każdy więc znajdzie produkty i usługi odpowiednie dla siebie. Dodatkowo, poza poszczególnymi punktami konsumenckimi, w mieście znajduje się także nowoczesne i ekologiczne centrum handlowe.[14]

Masdar jest z pewnością miejscem wyjątkowym na skalę światową, a jego szacowany koszt budowy to około dwadzieścia miliardów dolarów. Prawdą jest, że wymagany nakład finansowy jest ogromny i nieco zniechęcający dla większości inwestorów. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby pojedyncze, sprawdzone w tym mieście rozwiązania, wprowadzać w innych zakątkach świata. Złośliwi twierdzą (i pewnie mają w tym sporo racji), że Masdar jest pewnym zadośćuczynieniem ze strony Zjednoczonych Emiratów Arabskich. Państwo to jest bowiem jednym z obszarów, emitujących największe ilości zanieczyszczeń w postaci gazów cieplarnianych, w tym dwutlenku węgla. Powodem jest m.in. emisja związana z procesami odsalania wody, dużą liczbą pojazdów silnikowych (zapełniających 10-pasmowe autostrady) oraz ogromną ilością  urządzeń do klimatyzacji.

Czy powody są jednak tak istotne, gdy ich skutki są korzystne dla wszystkich? Tym bardziej, że Zjednoczone Emiraty Arabskie prowadzą obecnie zdywersyfikowane działania w kierunku ekologii i wprowadzania korzystnych dla przyrody modernizacji. Masdar z kolei, ze swoimi instytutami, skoncentrowanymi na rozwoju przyjaznych dla środowiska technologii oraz nowoczesnymi rozwiązaniami, jest symbolem tych starań, a także przyszłych zmian i ogromnych możliwości.[15]

Źródła:

[1]https://pl.wikipedia.org/wiki/Inteligentne_miasto

[2]https://pl.wikipedia.org/wiki/Masdar

[3]https://masdarcity.ae/

[4]https://ekopolityka.pl/masdar-w-pelni-ekologiczne-miasto-przyszlosci/

[5]https://masdarcity.ae/

[6]https://ekopolityka.pl/masdar-w-pelni-ekologiczne-miasto-przyszlosci/

[7]https://masdarcity.ae/

[8]https://news.masdar.ae/en/news/2019/01/16/10/13/masdar-collaborates-with-department-of-transport

[9]https://news.masdar.ae/en/news/2020/01/08/12/16/masdar-city-builds-worlds-largest-mosaic-made-from-recycled-materials

[10]https://news.masdar.ae/en/news/2020/05/27/19/03/securing-the-uaes-food-supply-for-future-generations

[11]https://pl.wikipedia.org/wiki/Inteligentne_miasto

[12]https://ekopolityka.pl/masdar-w-pelni-ekologiczne-miasto-przyszlosci/

[13]https://news.masdar.ae/en/news/2019/04/24/06/50/honeywell-innovation-center-at-masdar-city-to-advance-digitalization-across-uae

[14]https://ekopolityka.pl/masdar-w-pelni-ekologiczne-miasto-przyszlosci/

[15]https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-02-14/the-reality-of-abu-dhabi-s-unfinished-utopia