Największa od lat analiza przygotowana przez naukowców PAN ujawnia, że w Polsce blisko 4 mln osób mieszka na terenach zagrożonych powodzią, a powodzie generują ponad 40 proc. strat powodowanych przez klęski żywiołowe. Eksperci podkreślają, że potrzebna jest apolityczna, długofalowa strategia zarządzania ryzykiem powodziowym, oparta na stabilnym finansowaniu, współpracy między resortami i mądrze zaplanowanej przestrzeni.
Czy powódź to przypadek czy systemowy problem?
Raport sporządzony przez Zespół ds. Odbudowy Odporności po Powodzi przy Komitecie Nauk o Wodzie i Gospodarce Wodnej PAN analizuje skutki wrześniowej powodzi z 2024 r. i wskazuje, że sytuacja nie była jednorazową katastrofą, lecz symptomem głębszych słabości systemu – w tym przestarzałej infrastruktury hydrotechnicznej, braków w komunikacji kryzysowej i dezinformacji w przestrzeni publicznej. Naukowcy zwracają uwagę, że Polska, ze względu na swoje uwarunkowania geograficzne oraz model zagospodarowania przestrzeni, zawsze będzie narażona na powodzie – pytaniem nie jest „czy”, ale „kiedy” i „jak bardzo”.
Cztery filary odporności – co proponują eksperci?
- odpowiedzialne planowanie przestrzenne, które nie pozwala na zabudowę naturalnych dolin rzecznych
- renaturyzacja rzek, budowa polderów, infrastruktura „zielono-niebieska”
- modernizacja infrastruktury hydrotechnicznej oraz systemów ostrzegania i łączności kryzysowej
- edukacja społeczeństwa, komunikacja ryzyka oraz system ubezpieczeń powodziowych
Dlaczego strategia musi być apolityczna i długofalowa?
Autorzy raportu podkreślają, że skuteczne zarządzanie ryzykiem powodziowym nie może być uzależnione od cykli politycznych i krótkich perspektyw. Wskazują na potrzebę stabilnego finansowania oraz współpracy między ministerstwami i samorządami – niezależnie od tego, kto sprawuje władzę. Dodatkowo, raport zaleca utworzenie krajowego rejestru szkód powodziowych – narzędzia, które pozwoli monitorować skuteczność działań prewencyjnych i wspierać decyzje inwestycyjne.
Jakie zagrożenia stoją przed Polską i co można zrobić już dziś?
Z raportu wynika, że obecny system ochrony przed powodzią jest obarczony poważnymi ryzykami: duża liczba osób mieszka na terenach zalewowych, część infrastruktury hydrotechnicznej wymaga pilnej modernizacji oraz system ostrzegania i edukacja społeczeństwa pozostają na poziomie niewystarczającym. Aby przeciwdziałać tym zagrożeniom, eksperci PAN rekomendują m.in. tworzenie buforów wodnych i przestrzeni retencyjnych, modernizację zapór i rozwój programów edukacyjnych.
Źródło:
- https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C110454%2Craport-pan-o-powodziach-w‑polsce‑potrzebna‑apolityczna‑dlugofalowa
- https://www.gov.pl/web/wody-polskie/polska-musi-nauczyc-sie-zyc-z‑powodia‑raport‑pan-o-odbudowie-odpornosci‑kraju‑na‑skutki‑powodzi
- https://businessinsider.com.pl/wiadomosci/polska-akademia-nauk-o-powodzi‑raport‑ujawnia-systemowe-slabosci