Międzynarodowa Stacja Kosmiczna (ISS) to jedno z najczystszych miejsc, jakie kiedykolwiek stworzył człowiek. Astronauci i naukowcy dbają o to, aby przestrzeń, w której przebywają przez wiele miesięcy, była wolna od szkodliwych drobnoustrojów. Jednak najnowsze badania wskazują, że zbyt sterylne środowisko może mieć negatywny wpływ na zdrowie członków załogi.
Problemy zdrowotne astronautów – infekcje, alergie i osłabiona odporność
Astronauci często doświadczają problemów zdrowotnych, takich jak osłabienie układu odpornościowego, nawracające infekcje wirusowe i bakteryjne, a także nietypowe reakcje alergiczne. Choć przez lata uważano, że przyczyną są przede wszystkim warunki panujące w kosmosie – mikrograwitacja i zwiększona ekspozycja na promieniowanie kosmiczne – obecnie naukowcy zaczynają zwracać uwagę na inny istotny czynnik: brak różnorodności mikroorganizmów.
Sterylne powierzchnie ISS a mikrobiom astronautów
Badania przeprowadzone przez naukowców z Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Diego wykazały, że powierzchnie na ISS są znacznie uboższe pod względem różnorodności mikrobiologicznej w porównaniu z tymi na Ziemi. O ile w naszym naturalnym środowisku jesteśmy nieustannie narażeni na kontakt z różnorodnymi mikroorganizmami pochodzącymi z gleby, wody i powietrza, o tyle na ISS dominują bakterie pochodzące z ludzkiej skóry.
Taka sytuacja może prowadzić do osłabienia układu odpornościowego astronautów. Kontakt z naturalnymi mikroorganizmami jest bowiem istotnym elementem stymulującym układ immunologiczny – bez niego organizm może stać się bardziej podatny na infekcje i alergie.
Czy należy celowo „zabrudzić” ISS?
Jednym z rozważanych rozwiązań jest kontrolowane wprowadzenie różnorodnych mikroorganizmów na ISS. Celem takiego działania byłoby stworzenie bardziej zrównoważonego środowiska mikrobiologicznego, które przypominałoby warunki panujące na Ziemi.
Tego rodzaju podejście może wydawać się kontrowersyjne – do tej pory starano się eliminować wszelkie bakterie z pokładów statków kosmicznych. Jednak w obliczu nowych badań konieczne może być przemyślenie tej strategii. Wprowadzenie korzystnych bakterii mogłoby pomóc astronautom w utrzymaniu zdrowia i zmniejszeniu liczby problemów związanych z odpornością.
Wnioski dla przyszłości misji kosmicznych i życia na Ziemi
Wyniki badań mogą mieć znaczenie nie tylko dla przyszłych misji kosmicznych, ale także dla życia na Ziemi. Wysokie standardy sterylności obowiązujące w szpitalach czy laboratoriach mogą prowadzić do podobnych problemów, jak te obserwowane na ISS. Zrozumienie wpływu różnorodności mikrobiologicznej na zdrowie człowieka może pomóc w opracowaniu nowych strategii wspierających układ odpornościowy zarówno na naszej planecie, jak i w przyszłych koloniach kosmicznych.
Czy zatem przyszłość eksploracji kosmosu będzie wymagała przemyślenia podejścia do higieny? Naukowcy będą musieli znaleźć złoty środek między sterylnością a koniecznym dla zdrowia kontaktem z pożytecznymi drobnoustrojami.