W ostatnich miesiącach świat nauki poruszyły doniesienia o tym, że jądro Ziemi zwalnia. Choć brzmi to jak fragment scenariusza filmu science-fiction, temat ma bardzo realne, fizyczne podstawy – i niesie ze sobą fascynujące pytania o to, jak działa nasza planeta od środka.
Z czego składa się jądro Ziemi?
Ziemia, nasza planeta, składa się z kilku warstw o różnym składzie i właściwościach fizycznych. Jedną z najważniejszych i najbardziej fascynujących części jej budowy jest jądro. To właśnie ono znajduje się w samym centrum globu i odgrywa istotną rolę w funkcjonowaniu całej planety.
- Jądro zewnętrzne – płynne, o głębokości od ok. 2 900 km do 5 100 km.
- Jądro wewnętrzne – stałe, rozpoczyna się na głębokości około 5 100 km i sięga do środka Ziemi, czyli do ok. 6 371 km.
Budowa jądra Ziemi, choć wciąż częściowo owiana tajemnicą, ma ogromne znaczenie dla zrozumienia zjawisk geofizycznych, takich jak pole magnetyczne naszej planety. Dzięki badaniom naukowym stopniowo odkrywamy jego sekrety, co pozwala lepiej poznać wnętrze Ziemi i procesy, które w nim zachodzą.
Odpowiadając na często zadawane pytania
Wnętrze Ziemi od zawsze budziło ciekawość ludzi. Choć nie możemy tam dotrzeć fizycznie, rozwój nauki pozwolił nam zdobyć wiele informacji na temat budowy planety. Wśród najczęściej zadawanych pytań pojawiają się te dotyczące odległości i głębokości jądra Ziemi. Jak daleko trzeba by było sięgnąć, by dotrzeć do samego środka planety? I na jakiej głębokości zaczyna się właściwe jądro?
- Ile jest do jądra Ziemi? – odległość od powierzchni Ziemi do jej środka, czyli do jądra wewnętrznego, wynosi około 6 371 kilometrów. To mniej więcej tyle, ile trzeba by przejechać samochodem z Warszawy do Pekinu – tylko że pionowo w głąb planety. Mimo że ta odległość w skali kosmicznej nie jest duża, technicznie nie jesteśmy w stanie jej pokonać. Najgłębszy odwiert wykonany przez człowieka – tzw. Supergłęboki odwiert kolski – sięga zaledwie 12,3 km, co stanowi jedynie ułamek drogi do jądra.
- Na jakiej głębokości jest jądro Ziemi? – jądro Ziemi dzieli się na dwie części: zewnętrzne, które jest płynne, oraz wewnętrzne – stałe. Jądro zewnętrzne rozpoczyna się na głębokości około 2 900 km pod powierzchnią Ziemi i sięga do 5 100 km. Poniżej znajduje się jądro wewnętrzne, najgłębiej położona część naszej planety, które zaczyna się mniej więcej na głębokości 5 100 km i rozciąga się aż do środka Ziemi, czyli do 6 371 km.
Choć pytania o głębokość i odległość jądra Ziemi mogą wydawać się proste, odpowiedzi na nie kryją w sobie fascynującą wiedzę o wnętrzu naszej planety. Dzięki badaniom sejsmicznym i geofizycznym możemy zaglądać w głąb Ziemi bez fizycznego dotarcia tam – i lepiej rozumieć, co kryje się pod naszymi stopami.
Jądro Ziemi zwalnia – co to znaczy?
W 2023 roku grupa geofizyków z Uniwersytetu Pekińskiego opublikowała badania sugerujące, że jądro Ziemi zwalnia swój ruch obrotowy względem płaszcza Ziemi – a być może nawet zaczęło obracać się w przeciwnym kierunku. To nie znaczy, że cała planeta zmienia kierunek rotacji! Chodzi o subtelne różnice w prędkości obrotu jądra względem pozostałych warstw Ziemi.
Ruch ten wynika z oddziaływań grawitacyjnych, zmian pola magnetycznego i dynamiki cieczy w jądrze zewnętrznym. Jest to proces powolny i naturalny, który może wpływać na długość dnia (choć w sposób niemal niezauważalny – mowa o milisekundach).
Zwalnianie jądra ziemskiego – czy to niepokojące?
Nie ma powodów do paniki. Zwalnianie jądra ziemskiego to nie znak nadchodzącej katastrofy. To raczej okazja do lepszego zrozumienia głębokich procesów geofizycznych. Wciąż nie mamy bezpośredniego dostępu do jądra – nasze dane pochodzą z pomiarów fal sejsmicznych, analiz zmian pola magnetycznego i symulacji komputerowych.
Dlaczego jądro jest ważne?
Jądro Ziemi odgrywa kluczową rolę w tworzeniu pola magnetycznego, które chroni naszą planetę przed promieniowaniem kosmicznym i wiatrem słonecznym. Bez tego pola życie na powierzchni Ziemi byłoby poważnie zagrożone. Dlatego każda zmiana zachowania jądra – w tym jego spowolnienie – budzi zainteresowanie naukowców.
Obraz Ziemi z zaznaczonymi biegunami geograficznymi i magnetycznymi; Źródło: elektrofakty.pl