Nie ma jednej, wspólnej definicji inteligentnego miasta (tzw. Smart City). Istnieją jednak istotne zbieżności pomiędzy stworzonymi dotąd teoriami. Wynika z nich, że jedną z głównych cech Smart City jest wysoko rozwinięta technologia, pozwalająca optymalizować poszczególne elementy składowe miasta tak, aby mogło ono funkcjonować „inteligentnie”. Chodzi m.in. o takie obszary, jak: transport i mobilność, ochrona środowiska, systemy telekomunikacyjne, zarządzanie zasobami, a także szeroko pojętą innowacyjność.
Równie istotny, a często nawet decydujący, jest czynnik ludzki. Tak więc, inteligentne miasto powinno być zarządzane przez odpowiednich liderów i zaludnione przez inteligentną społeczność, inwestować w kapitał ludzki oraz oferować możliwości rozwoju (w tym dostępu do edukacji). Dodatkowo, powinno ono zapewniać swoim mieszkańcom wysoki poziom życia, m.in. za sprawą użytkowych rozwiązań technologicznych, ułatwiających codzienne funkcjonowanie.[1] Tym samym, idea Smart City jest nierozerwalnie powiązana z tzw. Internetem rzeczy (ang. Internet of things, IoT). Koncepcja ta z kolei, opiera się na sieci połączonych ze sobą inteligentnych urządzeniach, mogących zbierać, przetwarzać oraz wymieniać informacje za pośrednictwem sieci elektrycznej lub komputerowej.[2]
Wbrew pozorom, inteligentne miasta już od dawna nie są jedynie futurystycznym marzeniem, a grono miejscowości uznawanych za „smart” powiększa się każdego roku. Z tego też powodu, co jakiś czas opracowywane są kolejne zestawienia takich metropolii. Za najważniejszymi z tych rankingów stoją wyjątkowo renomowane podmioty, jak np. hiszpańskie Centrum Globalizacji i Strategii IESE Business School[3] czy IMD (International Institute for Management Development, jedna z najważniejszych szkół biznesu na świecie, mieszcząca się w Szwajcarii)[4] wraz z Singapurskim Uniwersytetem Technologii i Projektowania (SUTD)[5]. Co roku, publikują one odpowiednio – IESE Cities in Motion Index oraz Smart City Index. Ze względu na wyjątkową, ogólnoświatową sytuację spowodowaną pandemią COVID-19, istotną rolę w tworzeniu tegorocznych list Smart City odegrało m.in. to, jak poradziły sobie one podczas obecnego kryzysu. Dumą napawa także to, że w najważniejszych globalnych zestawieniach znalazły się również polskie akcenty.
Światowo
Choć poszczególne zestawienia różnią się pod względem obranych kryteriów oceny, to tegoroczne listy są ze sobą wyjątkowo zbieżne. Szczególnie, jeśli chodzi o top 10 inteligentnych miast świata. Wyżej wymienione indeksy zgodnie umieściły w pierwszej dziesiątce aż dziewięć tych samych miejscowości (wyjątek stanowiło miejsce dziesiąte, które na liście IESE zajął Hongkong, a u IMD – Wiedeń). Choć w większości przypadków miasta uszeregowano w odmiennej kolejności, to niekwestionowanymi zwycięzcami zostały Londyn i Nowy Jork, które zajęły odpowiednio pierwsze i drugie miejsce. Natomiast ostatnie miejsce na podium, w zależności od oceniających, należy do Paryża lub Amsterdamu. Skąd takie wysokie noty?
Londyn
Pierwsze miejsce Londynu nie jest wielkim zaskoczeniem, tym bardziej, że przoduje on w tego typu rankingach już od lat. Analitycy chwalą stolicę Wielkiej Brytanii m.in. za zarządzanie, a także za inwestycje w kapitał ludzki i elektroniczne usługi finansowe.[6] Jest to również jedno z najbardziej sprzyjających innowacyjnym startupom oraz branży programistycznej miast na świecie. Z kolei z miejskiej, otwartej bazy danych – „London Datastore”, korzysta każdego miesiąca już ponad pięćdziesiąt tysięcy firm, badaczy, programistów oraz osób prywatnych.
Na uwagę zasługuje również rozbudowany system transportu i komunikacji miejskiej. To za sprawą m.in. jednego z największych w Europie projektów miejskich połączeń kolejowych oraz wyjątkowego, futurystycznego systemu kapsuł Heathrow.[7] Są to samoobsługowe, automatyczne kapsuły transportowe, które w zastępstwie zwykłych autobusów przewożą pasażerów pomiędzy terminalami lotniska Heathrow.[8] Duży nacisk jest też kładziony na budowę nowych systemów metra i dróg, a także na ogólne planowanie urbanistyczne. Szereg z tych przedsięwzięć realizowany jest w ramach Londyńskiego Planu Infrastrukturalnego 2050, który określa szereg priorytetów inwestycyjnych Londynu, od nowej infrastruktury energetycznej i wodno-kanalizacyjnej, po ulepszoną łączność cyfrową. Oficjalnym i budzącym niepokój utrapieniem miasta jest jednak brak dostatecznej przepustowości infrastruktury cyfrowej.[9] Na szczęście, rozwiązaniem tego problemu jest wprowadzenie w niedalekiej przyszłości nowej generacji sieci bezprzewodowej – 5G, ponieważ, jak już oficjalnie wiadomo, jej przepustowość będzie znacznie większa, niż w przypadku 4G.
Nowy Jork
Nowy Jork to jedyne amerykańskie miasto, które znalazło się na szczycie światowych list inteligentnych miast. Metropolia jest doceniana pod względem urbanistyki, infrastruktury, mobilności i transportu, a jej PKB jest jednym z najwyższych wśród wszystkich Smart City.[10] Dumą miasta są także wysoko rozwinięte systemy edukacyjne. Znajdują się tam jedne z najlepszych szkół publicznych w całych Stanach Zjednoczonych oraz jedne z najważniejszych bibliotek, uniwersytetów i ośrodków badawczych na świecie.
Tym jednak, czym „Wielkie Jabłko” może się wyjątkowo pochwalić, jest technologia. Jest ono światowym liderem w dziedzinach: finansów, reklamy i mediów, które w tym mieście wyjątkowo dobrze dostosowały się do epoki cyfrowej, ożywiając dodatkowo gospodarkę lokalną. Metropolia jest też swoistym centrum technologicznym, które za swój cel obierają liczni przedsiębiorcy, inwestorzy i specjaliści z zakresu szeroko pojętej technologii.[11] Miasto Nowy Jork jest „właścicielem prawie 7 000 firm high-tech i przoduje w swoich zintegrowanych usługach technologicznych, takich jak bezpłatna usługa WiFi LinkNYC”.[12] Dodatkowo, metropolia angażuje się w liczne inicjatywy, takie jak „The One NYC 2050”, mająca na celu rozwój miejscowości na wielu poszczególnych płaszczyznach, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb społecznych.[13]
Paryż
Paryż określany jest jako wyjątkowo innowacyjne i rozwinięte technologicznie miasto. Prężnie działający Internet rzeczy pomaga optymalizować przepływ ludzi i pojazdów w obrębie Paryża, a jego mieszkańcy mają dostęp i możliwość kontroli nad przepływem danych w mieście. Jest to też jedno z miast, które kładą wyjątkowy nacisk na ekologię. Bierze ono udział w wyjątkowym projekcie architektonicznym „Paris Smart City 2050”, mającym na celu budowę nieruchomości, które dzięki nowoczesnym rozwiązaniom będą walczyć ze zmianami klimatycznymi.[14] Władze miasta nieustannie zachęcają również do korzystania z rowerów i pojazdów elektrycznych, a także organizują liczne inicjatywy z tym związane. Jednak nie tylko transport ekologiczny ma się wyjątkowo dobrze we „francuskim mieście świateł”. Projekt Grand Paris Express to obecnie największe przedsięwzięcie w Europie, mające na celu przebudowę lokalnego transportu oraz infrastruktury komunikacyjnej. W ramach projektu, wybudowane zostaną „cztery dodatkowe linie metra, 200 km nowych linii kolejowych i 68 nowych stacji, a wszystkie połączone w 100% automatycznym systemem metra”.
Paryż jest też bardzo rozwinięty pod względem gospodarczym i chętnie inwestuje w kapitał ludzki. Dzięki takiemu podejściu, „w mieście swoje siedziby ma prawie 50% francuskich firm oraz 20 ze 100 największych firm na świecie.”[15] Trzeba przyznać, że jest to imponujące osiągnięcie.
Amsterdam
W kwestii transportu i ekologii Amsterdam nie ustępuje Paryżowi. Jest to zasługa m.in. inteligentnej sieci energetycznej, a także rozbudowanego systemu ekologicznych pojazdów miejskich, w który miasto inwestuje już od lat. Jak się okazuje – skutecznie, ponieważ obecnie około 90% domowych gospodarstw lokalnych korzysta z rowerów, jako głównego środka przemieszczania się. Jest jednak coś, co sprawia, że to miasto wyjątkowo jasno błyszczy pod względem ochrony środowiska. Do 2025 roku na terenach miejskich zostanie wprowadzony całkowity zakaz używania samochodów benzynowych oraz pojazdów z silnikami Diesla. Dzięki temu, Amsterdam zostanie pierwszym, bezemisyjnym (czyli nie wytwarzającym zanieczyszczeń komunikacyjnych do środowiska) miastem w Europie.[16]
Nie samą ekologią jednak człowiek żyje. Amsterdam jest m.in. jedną z Europejskich potęg w FinTech, czyli technologiach finansowych,[17] oraz informacyjno-komunikacyjnych. Miasto kładzie duży nacisk również na wszelkiego rodzaju innowacje, będąc świetnym miejscem dla startupów oraz kreatywnej sceny technologicznej. Na uwagę zasługuje też imponująca infrastruktura cyfrowa – Amsterdam Internet Exchange (AMS-IX), która jest jednym z największych na świecie węzłów przesyłu danych.
Amsterdam osiągnął również wysokie noty w ekonomii (zajmując piąte miejsce wśród najlepszych europejskich miast, w których można lokować międzynarodowy biznes) oraz za światowej klasy infrastrukturę logistyczną (m.in. dzięki nowoczesnym portom i lotniskom). Na wysokim poziomie jest również tamtejsza opieka zdrowotna oraz dostęp mieszkańców do „zaawansowanych metod leczenia i opieki profilaktycznej na wszystkich etapach życia”.[18]
Lokalnie
Wszędzie dobrze, gdzie nas nie ma? Otóż, niekoniecznie. Na listach inteligentnych miast świata, w pierwszej setce znalazły się także polskie miejscowości. Jedyną z nich, która pojawiła się na obydwu wcześniej wspomnianych listach (w każdym przypadku plasując się, mniej więcej w połowie stawki), jest Warszawa. W zestawieniu przygotowanym przez IESE Business School został wyróżniony także Wrocław. Czym mogą pochwalić się nasze rodzime inteligentne miasta?
Warszawa
Według rankingów, nasza stolica wybija się na tle pozostałych polskich inteligentnych miast. Miasto jest siedzibą m.in. agencji rządowych i krajowych instytucji oraz wielu prywatnych firm. Dzięki dynamicznemu rozwojowi i potencjałowi przyciąga nie tylko rodzimych inwestorów, ale także wielu zagranicznych. Prestiżu stolicy dodają m.in. międzynarodowe targi, takie jak Targi Infrastruktura. To organizowane co trzy lata wydarzenie, na którym prezentowane są produkty, usługi oraz nowe rozwiązania technologiczne dla infrastruktury miejskiej i drogowej. Jest to atrakcyjna, wysokiej klasy platforma wzajemnej wymiany, zarówno dla architektów i inżynierów, jak i dla producentów oraz dystrybutorów. Warszawa jest też postrzegana jako dobre miejsce dla różnego rodzaju startupów, a organizowane w mieście konkursy przyciągają licznych uczestników również spoza granic naszego kraju. Warszawa nie koncentruje się jednak jedynie na własnym obszarze, dzięki czemu jest jednym z liderów Europy Środkowo-Wschodniej w inwestycjach zagranicznych.[19]
Doceniona została też dynamicznie rozwijająca się infrastruktura miejska i komunikacyjna oraz duże zaangażowanie władz w jej rozwój. Przykładem projektów w tym zakresie, są m.in. wypożyczalnie e-rowerów czy aplikacje transportu publicznego (umożliwiające płacenie za bilety za pomocą smartfonów). Twórcy rankingów Smart City docenili też wymianę żarówek miejskich na LED, gdyż „skumulowany efekt wymiany żarówek na terenie całego miasta skutkuje ogromną redukcją śladu węglowego.”
Zainteresowanie zagranicznych analityków wzbudziły również plany Warszawy na przyszłość, w tym kilka już rozpoczętych projektów. Chodzi o takie przedsięwzięcia, jak wymiana wysokoprężnych (z silnikiem Diesla) autobusów miejskich na pojazdy elektryczne oraz stworzenie wskaźnika jakości powietrza (opartego na urządzeniach wchodzących w skład Internetu rzeczy). Miasto bierze też udział w projekcie Smart Waste Management, który ma na celu m.in. optymalizację odbioru odpadów i ograniczenia związanej z tym procesem emisji spalin. Planowana jest także budowa największego w Europie Living Lab[20], gdzie będą „tworzone, testowane i unowocześniane innowacyjne rozwiązania w rzeczywistym otoczeniu użytkownika.”[21] Atrakcyjnie brzmi także budowa ekologicznych chodników, które pochłaniają szkodliwe związki, np. dwutlenek azotu. Włodarzy miasta zainspirowała widocznie prywatna firma, która (przy współpracy z Zarządem Dróg Miejskich) położyła pierwszą taką konstrukcję pod swoją siedzibą przy rondzie Daszyńskiego. Plany Warszawy względem rozpowszechnienia na terenie miasta takiego rozwiązania, to pierwsza w Europie tego typu budowa na tak dużą skalę.[22]
Wrocław
Wrocław został przez twórców rankingów doceniony głównie w kategoriach: transport i mobilność, planowanie przestrzenne, a także więzi i czynniki społeczne. Chodzi zarówno o projekty już ukończone, jak i w trakcie realizacji oraz planowane na przyszłość. Wśród nich znajdziemy m.in. Advanced Bus Location (pozwalający na lokalizację miejskich autobusów) czy powstający we współpracy z firmą Orange – Density City Map (służący do określania najbardziej zatłoczonych miejsc w czasie rzeczywistym).[23] Miasto postanowiło zaangażować się też w projekt CityLab (tożsamy z Warszawskim Living Lab), w którym „przedsiębiorcy, start-upy czy naukowcy mogą testować autorskie i niespotykane do tej pory w przestrzeni publicznej rozwiązania odpowiadające na potrzeby mieszkańców.”
Metropolia ta zdecydowanie zmierza w kierunku nowoczesnych technologii i właśnie tam, po raz pierwszy w Polsce mają zostać wdrożone rozwiązania z zakresu Internetu rzeczy na skalę kilkusettysięcznego miasta.[24] Jak więc widać, Wrocław angażuje się dużą ilość innowacji typu smart, a pieczę nad licznymi projektami z tego zakresu sprawuje Biuro SmartCity. Realizuje ono rozwiązania w różnych dziedzinach, np. medycyny, m.in. w postaci rozwoju telemedycyny dla osób starszych czy teleopieki kardiologicznej i diabetologicznej. Miasto inwestuje również w inteligentne systemy oświetlenia miejskiego, a nawet w inteligentne koszenie trawy.[25]
Metropolia może poszczycić się też „byciem eko”, m.in. za sprawą licznych przedsięwzięć, sprzyjających jednocześnie ochronie środowiska i interesom miasta. Jednym z nich jest choćby nowoczesny system zarządzania siecią wodociągową – SmartFlow. Już w pierwszym roku od jego wdrożenia, miasto zaoszczędziło około 500 milionów litrów wody i zmniejszyło straty sieci wodociągowej o 9 proc. SmartFlow docenił m.in. CEO firmy Microsoft – Satya Nadella, wskazując system „jako przykład zastosowania najnowocześniejszej technologii w sektorze publicznym w celu wsparcia zarządzania siecią wodociągową.”[26]
Polska „inteligentną” częścią świata
Choć nowoczesnych rozwiązań jest z roku na rok więcej i są coraz popularniejsze, to napotkały one obecnie na pewne trudności. Nie jest to jednak pandemia, która w istocie rzeczy jedynie obnażyła ten problem. Technologia, a wraz z nią nowoczesne systemy telekomunikacyjne, IoT i możliwości związane z przetwarzaniem, gromadzeniem i przesyłaniem danych są fundamentami inteligentnego miasta.[27] Niestety, możliwości sieci 4G już teraz nie są wystarczające, aby sprostać wymaganiom technologicznym i zapotrzebowaniu konsumentów, a co dopiero mówić o wspieraniu postępu. Wyjściem z tej sytuacji jest wprowadzenie i rozpowszechnienie nowej generacji sieci bezprzewodowej – 5G. Oferuje nam ona bowiem parametry niezbędne do tego, abyśmy mogli dalej się rozwijać, cieszyć się nowoczesnym i inteligentnym otoczeniem, a także korzystać z coraz większego wachlarza osiągnięć naukowych oraz technologicznych. Dlaczego jest to tak istotne? Ponieważ wszystko to powstaje właśnie po to, aby ludziom żyło się lepiej. Oczywiście cieszy fakt, że na najważniejszych, tworzonych przez światowe autorytety listach, coraz wyżej plasują się polskie miasta. Prawdopodobnie wszyscy chcemy, aby tak pozostało i by możliwy był dalszy progres w tym kierunku. W tym celu jednak, nasz kraj musi iść z duchem czasu, rozwijać się technologicznie i odważnie patrzeć w przyszłość.
Źródła:
[1]https://pl.wikipedia.org/wiki/Inteligentne_miasto
[2]https://pl.wikipedia.org/wiki/Internet_rzeczy
[3]https://www.smartcity.press/top-10-smart-cities-of-2020/
[4]https://pl.wikipedia.org/wiki/International_Institute_for_Management_Development
[5]https://www.imd.org/smart-city-observatory/smart-city-index/
[6]https://www.citiesabc.com/city/london/
[7]https://www.citiesabc.com/cities-in-motion-index-top-10-smart-cities/
[8]https://podroze.se.pl/aktualnosci/automatyczne-kapsuly-transportowe-na-heathrow-lotn/1578/
[9]https://www.citiesabc.com/city/london/
[10]https://www.citiesabc.com/cities-in-motion-index-top-10-smart-cities/
[11]https://www.citiesabc.com/city/new-york-city/
[12]https://www.citiesabc.com/cities-in-motion-index-top-10-smart-cities/
[13]http://onenyc.cityofnewyork.us/
[14]https://www.smartcity.press/top-10-smart-cities-of-2020/
[15]https://www.citiesabc.com/cities-in-motion-index-top-10-smart-cities/
[16]https://www.smartcity.press/top-10-smart-cities-of-2020/
[17]https://www.citiesabc.com/cities-in-motion-index-top-10-smart-cities/
[18]https://www.citiesabc.com/city/amsterdam/
[19]https://www.citiesabc.com/city/warsaw/
[20]https://www.smartcity.press/smart-waste-management-world/
[21]https://whatnext.pl/warszawie-powstaje-najwiekszy-europie-living-lab/
[22]https://smartcityblog.pl/warszawskie-chodniki-beda-walczyc-ze-smogiem/
[23]https://smartcityblog.pl/autobusy-we-wroclawiu-beda-mialy-zielone-swiatlo-dzieki-iot-od-orange/
[24]https://smartcityblog.pl/wroclaw-bada-rozwiazania-internetu-rzeczy-we-wspolpracy-z-firmami-tauron-i-ericsson/
[25]https://www.wroclaw.pl/smartcity/wroclaw-wsrod-najbardziej-inteligentnych-miast-swiata
[26]https://smartcityblog.pl/nagroda-dla-wdrozenia-smartflow-we-wroclawiu/
[27]https://pl.wikipedia.org/wiki/Inteligentne_miasto