Nowoczesne technologie już niejednokrotnie udowodniły, że są nieocenioną pomocą w naszym codziennym życiu, ułatwiając nam m.in. komunikację czy wykonywanie różnych czynności. Sam internet z kolei, można określić jako jedno z najważniejszych ludzkich dokonań. Na wyciągnięcie ręki daje on nam dostęp do niemal całej wiedzy ludzkości i najnowszych informacji, umożliwia dzielenie się ze światem własnymi osiągnięciami, a nawet znalezienie miłości czy osób o podobnych zainteresowaniach. Wszystko to jest możliwe dzięki sieci obejmującej cały świat, a wprowadzenie w niedługim czasie nowej jej generacji – w postaci 5G, jest niezwykle emocjonującą perspektywą. Tym bardziej, że zapewni ona parametry nieosiągalne dla obecnego 4G.
Jednym z najpowszechniejszych obecnie wynalazków są smartfony, które łączą w sobie zalety zarówno bezprzewodowej telekomunikacji oraz sieci internetowej, jak i nowoczesnej technologii w kompaktowym wydaniu. Oczywiście, posiadają one też wiele innych, domyślnych funkcji, jak np. wbudowany aparat fotograficzny, nawigację czy choćby prozaiczną latarkę. Możliwości urządzeń możemy także dodatkowo modyfikować według własnych potrzeb i uznania, za pomocą licznych aplikacji. Nie każdy jednak zdaje sobie sprawę, jak duży potencjał tkwi w tym często niepozornym oprogramowaniu, które może nawet ułatwiać funkcjonowanie osobom niepełnosprawnym czy borykającym się problemami psychosomatycznymi.
Najpopularniejsze na rynku programy w segmencie około zdrowotnym, to te, związane z wszelkiego rodzaju pomiarami. Niektóre z nich są samodzielne i wystarczy jedynie posiadać telefon, aby np. mieć możliwość mierzenia poziomu stresu czy tętna za pomocą czytnika linii papilarnych. Inne z kolei wymagają dodatkowych gadżetów, jak smartwatche czy opaski sportowe. Powstało też wiele profesjonalnych aplikacji wspomagających leczenie, m.in. wspierających terapię różnych fobii[1], pomagających w rozwoju dzieci z zaburzeniami zachowania[2] czy umożliwiających zdalny kontakt ze specjalistami. Jednak co w przypadku, gdy potrzebujemy konkretnej pomocy „tu i teraz”?
Poruszaj się swobodnie
Istnieje wiele rodzajów niepełnosprawności fizycznych, a każda z nich wymaga innego podejścia i rozwiązań. Równie szeroki jest asortyment urządzeń i aplikacji wspierających osoby ułomne fizycznie, wśród których potrzebujący mogą wybierać w zależności od potrzeb. Na początek warto wspomnieć o programach, które mogą być przydatne niemal każdemu, ale w szczególności osobom z historią medyczną. ICE – In Case of Emergency[3] oraz Medical ID: In Case of Emergency[4] to przykłady aplikacji użytecznych w razie potrzeby nagłej pomocy medycznej. Można w nich zamieścić podstawowe informacje na temat m.in. grupy krwi, posiadanych alergii i chorób czy przyjmowanych leków, a także ustanowić kontakt do naszego lekarza prowadzącego lub osoby bliskiej. Dane te są wyświetlane bezpośrednio na ekranie blokady telefonu, dzięki czemu nie ma potrzeby jego odblokowywania w przypadku haseł oraz innych zabezpieczeń.
W przypadku określenia – „osoba niepełnosprawna”, pierwszym skojarzeniem jest zazwyczaj ułomność ruchowa, a MobilityWorks to aplikacja stworzona właśnie dla osób z takimi problemami. Domyślnie był to program typowo motoryzacyjny, w którym niepełnosprawni potrzebujący środka transportu mogli wynająć lub kupić pojazd przystosowany dokładnie do ich potrzeb. Zawierała ona m.in. dużą ilość zdjęć (aby nie było konieczności jeżdżenia i oglądania poszczególnych modeli) oraz koncentrowała się na parametrach i specyfikacji aut, np. pod kątem przewozu wózków inwalidzkich. Obecnie jest to program, w którym znajdziemy również mechaników, kalendarium imprez motoryzacyjnych, blog z poradami oraz najnowsze wiadomości związane z tego typu pojazdami[5]. Skoro już o pojazdach mowa, to warto zainstalować aplikację WheelMate, która pomaga w lokalizacji miejsc parkingowych dla niepełnosprawnych oraz toalet dostosowanych dla takich osób. Jest ona szczególnie przydatna podczas wyjazdów, gdy nie znamy najbliższej okolicy[6]. Podobne zastosowanie ma też Wheelmap, w której znajdziemy również odpowiednio dostosowane restauracje, sklepy, kina i wiele innych. Jest to aplikacja ogólnoświatowa, a w samej tylko Polsce zarejestrowanych jest w niej ponad 13 tys. punktów przyjaznych niepełnosprawnym[7]. W zależności od potrzeb, znajdziemy też inne aplikacje skierowane do użytkowników wózków inwalidzkich, jak np. Wheelchair for Sale do kupna nowych i używanych pojazdów dla niepełnosprawnych czy WheelChair Control do zdalnego sterowania wózków elektrycznych[8].
„Popatrz” na to
Dzięki możliwościom nowoczesnych smartfonów, jeszcze liczniejszy wybór aplikacji mają osoby niewidome i niedowidzące, a także mające problemy z rozpoznawaniem barw. Częstym problemem osób mających kłopoty ze wzrokiem jest m.in. dobieranie kolorów ubrań. Na rynku znajdziemy więc sporo ciekawych aplikacji, które po zeskanowaniu konkretnego elementu opiszą głosowo jego barwę, a w pewnych przypadkach nawet wzór. Niektóre z nich podpowiedzą również, które kolory do siebie pasują, a jakich kombinacji należy unikać. Co więcej, coraz popularniejszą opcją w tego typu aplikacjach jest tzw. Harmonia kolorów, która m.in. bezpośrednio określi czy dwa zestawione elementy współgrają ze sobą lub pomoże zlokalizować inną, pasującą do danego ubrania rzecz[9]. W przypadku ludzi widzących lecz nierozpoznających kolory, jedną z najpopularniejszych i najbardziej złożonych aplikacji tego typu jest obecnie Color Blind Pal[10].
Wygląd to jednak nie wszystko, a dzięki programom skanującym tekst i odczytującym go w czasie rzeczywistym, osoby niewidome mogą znacznie lepiej funkcjonować w społeczeństwie. Wystarczy kilka prozaicznych przykładów, jak odczytywanie etykiet produktów w sklepach, znaków zawierających ostrzeżenia czy instrukcji obsługi urządzeń, aby zdać sobie sprawę z ich przydatności. Niezwykle użyteczne są także aplikacje do rozpoznawania walut i nominałów, jak Cash Reader dla Niewidomych[11].
W przypadku osób mających problemy ze wzrokiem przydatne są przede wszystkim rozszerzone aplikacje, typu Sullivan+. Jest ona wielofunkcyjna i zawiera m.in. moduł sztucznej inteligencji, która po zrobieniu zdjęcia opisze (w formie głosowej) widoczny na nim obiekt oraz potrafi opisać zarejestrowane otoczenie. Dodatkowo, program posiada czytnik tekstu, wykrywacz kolorów oraz czujnik światła. Ciekawym dodatkiem jest też opcja rozpoznawania twarzy, która określi wiek i płeć napotkanej lub znajdującej się na zdjęciu osoby, a nawet podpowie nam czy jest ona np. uśmiechnięta[12].
Słuch i mowa
Problemy z mową i słuchem nastręczają niepełnosprawnym trudności na każdym kroku. Tym bardziej, że u podstaw funkcjonowania w społeczeństwie leży komunikacja. Niestety, w niektórych przypadkach przypadłości te występują razem, a osoby głuche oraz nieme mierzą się z podwójnymi kłopotami. Najliczniejszymi przedstawicielami aplikacji dla takich osób są te, zamieniające głos na tekst i odwrotnie. Większość z nich działa obecnie w czasie rzeczywistym i umożliwia dialog osobom niesłyszącym poprzez transkrypcję głosu rozmówcy (rejestrowanego mikrofonem w smartfonie) na formę pisemną. Są także takie, które działają odwrotnie, tłumacząc tekst na wypowiedź głosową (dla osób mających kłopoty jedynie z mową) oraz łączące obie te funkcje. W zależności od wyboru, znajdziemy takie programy przystosowane do kontaktu bezpośredniego, do rozmów telefonicznych, a nawet do oglądania telewizji (opisujące w formie tekstowej dźwięk i dialogi dochodzące z odbiorników)[13].
Wiele osób Głuchych potrafi czytać z ruchu warg. Niestety, w przypadku znajdowania się w większym gronie znajomych ciężko nadążyć im za rozmową, przez co łatwo o wykluczenie. W tym celu powstały takie programy jak AVA (najłatwiej pobrać bezpośrednio ze strony producenta https://www.ava.me/), który ułatwia uczestnictwo zarówno w spotkaniach towarzyskich, zajęciach edukacyjnych, jak i w pracy zawodowej. Wystarczy, że obecni dookoła ludzie połączą się z aplikacją osoby niepełnosprawnej, a mikrofony w ich własnych smartfonach będą rejestrować wypowiadanie przez nich słowa. Następnie, osoba niesłysząca nie tylko otrzyma te wypowiedzi w formie pisemnej na swój telefon, ale będą one dodatkowo podpisane. Dzięki temu, będzie ona miała rozeznanie zarówno na temat rozmowy, jak i na to, kto wypowiedział poszczególne sentencje[14].
Należy także wyróżnić kilka programów o konkretnym przeznaczeniu, które będą dodatkową pomocą dla osób z ograniczonymi możliwościami komunikacji. Są to m.in. rejestratory dźwięku, które za pomocą wibracji telefonu informują, że rozległ się alarm bądź dzwonek do drzwi. W przypadku nagłej potrzeby z kolei, życie może uratować aplikacja alarmowa. W razie nagłej konieczności pomocy i braku możliwości kontaktu bezpośredniego, nasz smartfon wyemituje ustanowiony wcześniej sygnał, w celu ściągnięcia uwagi otoczenia[15]. Natomiast osobom chcącym nawiązać relacje z człowiekiem posługującym się językiem migowym, przyda się tłumacz w smartfonie. Za jego pomocą jednocześnie nauczymy się tej formy kontaktu, jak i bezpośrednio nawiążemy dialog[16].
Masz wsparcie
Problemy i zaburzenia natury psychicznej są nie mniej uciążliwe, niż fizyczne. Szybkie tempo życia i pogoń za pieniędzmi sprawiły, że dotykają one obecnie dużej liczby osób. Szczególnie bieżący, 2020 rok dał nam wyjątkowo dużo powodów do stresu. Strach o zdrowie swoje i najbliższych osób, kryzys gospodarczy, liczne zwolnienia oraz niepewność dotycząca bytu materialnego. Dodatkowym kłopotem w tym czasie było również ograniczenie przemieszczania się, a tym samym utrudniony kontakt ze specjalistami. Są jednak sytuacje kryzysowe, gdy potrzebna jest doraźna pomoc. W niektórych przypadkach, z odsieczą może nam przyjść nasz własny smartfon.
Depresja to jedna z najpoważniejszych chorób natury psychicznej, która może doprowadzić nawet do śmierci. Jest to niestety przypadłość, z której nie można się do końca wyleczyć. Może ona powrócić w każdej chwili, także wtedy, gdy poprawa stanu osoby chorej jest wyraźna i objawy ustępują. Dlatego właśnie istotna jest obserwacja wszelkich symptomów sugerujących nawrót choroby oraz szybka reakcja w razie ich pojawienia się. Często jednak pierwsze oznaki są bardzo subtelne i niemal niezauważalne nawet przez specjalistów, np. zaburzenia mowy czy koncentracji[17]. Stworzono więc rozwiązania, które za pomocą nowoczesnej technologii wychodzą naprzeciw temu problemowi. Jednym z nich jest aplikacja stworzona przez fińskich naukowców, która pierwotnie powstała z myślą o wczesnym wykrywaniu udarów oraz chorób serca. Bazuje ona na analizie mowy posiadacza smartfona i rejestruje zmiany niezauważalne dla ludzkiego ucha. Po stwierdzeniu odchyleń od normy, aplikacja powiadamia posiadacza urządzenia o konieczności kontaktu ze specjalistą, co pozwala na powstrzymanie problemów przez ich eskalacją.[18]
Niezwykle uciążliwymi przypadłościami są również napady paniki i silne stany lękowe. Na szczęście na rynku można znaleźć programy, które pomogą w przypadku wystąpienia tych przypadłości. Jednym z nich jest PanicShield. Tak, jak w pokrewnych aplikacjach, znajdziemy tu zestaw informacji i porad dotyczących napadów lękowych oraz techniki terapeutyczne. Aplikację tę wyróżnia zestaw ćwiczeń oddechowych, który w sytuacji stresowej pomaga zapobiec nadchodzącemu atakowi paniki lub zwalczyć go w momencie kryzysowym.[19] Podobne ćwiczenia oraz dodatkowe wizualizacje (pozwalające w opanowaniu paniki) znajdziemy w polskojęzycznej aplikacji Rootd. Jej dodatkowym atutem jest „przycisk paniki”, który w skrajnej sytuacji pozwala połączyć się z wcześniej ustanowionym kontaktem, np. z kimś z rodziny, terapeutą lub najbliższym ośrodkiem pomocy[20].
Niektóre problemy psychologiczne mogą mieć związek z kondycją fizyczną, tak jak w przypadku problemów ze snem. Wbrew pozorom, jest to przypadłość niezwykle uciążliwa dla osób zmagających się z nią na co dzień, gdyż wpływa negatywnie na niemal wszystkie obszary życia. Na rynku znajdziemy więc różnorodne programy zawierające m.in. techniki relaksacyjne, stosowane bezpośrednio przed snem w celu jego optymalizacji. Część z tego typu zaburzeń ma związek z niewłaściwą produkcją melatoniny w organizmie, co może być spowodowane m.in. nadmierną ekspozycją na szkodliwe, niebieskie światło emitowane przez ekrany urządzeń elektronicznych[21]. Aplikacja o adekwatnej nazwie – Niebieskie światło, dostosowuje jasność ekranu telefonu do pory dnia, a po zachodzie słońca nakłada delikatny czerwony filtr, co pomaga niwelować problemy z zasypianiem po korzystaniu z urządzenia[22].
Przypomnij sobie
Problemy z pamięcią, wbrew pozorom, nie dotyczą jedynie osób starszych. Choć na demencję i chorobę Alzheimera najczęściej zapadają osoby w podeszłym wieku, to otępienie i zaburzenia pamięci mogą pojawiać się także m.in. po urazach głowy, w wyniku silnego stresu czy jako następstwo niektórych chorób[23], np. kiły układu nerwowego[24]. Jest to niezwykle uciążliwe zaburzenie, jednak są programy pomagające osobom, które się z nim mierzą. Dobrym przykładem jest It’s Done!, czyli rodzaj podrasowanej wersji kalendarza skierowanej do najbardziej zapominalskich. Można w nim zapisać stały harmonogram każdego dnia, z rozplanowaniem zadań na konkretne godziny, a także ustawiać wydarzenia niestandardowe na określony termin. Co w tym wyjątkowego? Otóż, użytkownik po wykonaniu każdego zadania nie wyłącza po prostu „przypominajki”, ale musi najpierw wejść do aplikacji i odznaczyć ten element na liście. Jak to wygląda w praktyce? Osoba mająca problemy z pamięcią nie tylko zostanie powiadomiona np. o potrzebie zażycia leku, ale w każdej chwili będzie mogła sprawdzić na liście czy już to zrobiła. Dzięki temu nie weźmie dwóch dawek, zapominając o pierwszej. Dodatkowo, podczas zaznaczania czynności jako „zrobionej” usłyszymy specyficzny sygnał dźwiękowy, mający na celu utrwalenie świadomości wykonania zadania[25].
To jedynie kilka przykładów użyteczności aplikacji mobilnych w codziennym życiu osób niepełnosprawnych, chorych i z zaburzeniami. Poza powyższymi, stworzono też wiele innych, nie mniej ciekawych i przydatnych aplikacji. Wystarczy tylko wyszukać to, co jest adekwatne do naszego problemu oraz potrzeb i gotowe. Poza różnorodnym oprogramowaniem, w codziennym funkcjonowaniu osób potrzebujących mogą pomóc także inteligentne przedmioty użytku domowego oraz gadżety ubieralne. W przyszłości, po wprowadzeniu nowej sieci bezprzewodowej, wszystkie te rozwiązania wejdą w skład tzw. Internetu rzeczy, w ramach którego urządzenia będą w stanie się ze sobą komunikować i jeszcze skuteczniej pomagać w naszym funkcjonowaniu. To nie będzie jedynie rewolucja technologiczna, naukowa czy przemysłowa, ale duża zmiana na lepsze dla nas wszystkich, łącznie z osobami z zaburzeniami i niepełnosprawnościami[26]. Technologia jest przecież właśnie po to, aby ułatwiać i poprawiać nasze życie, należy więc z niej korzystać i nią się cieszyć.
Źródła:
[1]http://www.tomorrow.pro/en/vrmind/
[2]http://www.niepelnosprawni.pl/ledge/x/302194;jsessionid=BADA3C31A62F92AB2C27C2FF937D0CB6
[3]https://play.google.com/store/apps/details?id=com.lagache.sylvain.ice_android&hl=en_US
[4]https://play.google.com/store/apps/details?id=app.medicalid.free
[5]https://app.buildfire.com/promo/MobilityWorks
[6]https://www.iaccess.life/best-apps-for-wheelchair-users-caregivers/
[7]https://wheelmap.org/
[8]https://play.google.com/store/apps/details?id=com.fsati.roger.myapplication&hl=en_US
[9]https://www.color-blindness.com/2010/12/13/20-iphone-apps-for-the-color-blind/
[10]https://colorblindpal.com/
[11]https://brailleworks.com/5-top-mobile-apps-for-the-blind/
[12]https://play.google.com/store/apps/details?id=tuat.kr.sullivan&hl=en_US
[13]https://hcbsprovider.com/12-apps-that-help-people-with-speech-and-communication/
[14]https://www.ava.me/
[15]https://abilitynet.org.uk/news-blogs/9-useful-apps-people-who-are-deaf-or-have-hearing-loss
[16]https://www.uksmobility.co.uk/blog/2015/10/45-powerful-mobile-apps-for-those-with-disabilities/#CH2
[17]https://www.lundbeck.com/upload/pl/files/pdf/Poradniki/Poradnik_depresjanew.pdf
[18]https://www.eurekalert.org/pub_releases/2018-03/uot-mad031618.php
[19]https://www.panicshield.org/
[20]https://play.google.com/store/apps/details?id=com.rootd&hl=pl
[21]http://myalgan.pl/uploads/images/pdf/melatonina.pdf
[22]http://psychologger.pl/2019/03/aplikacje-moblilne-zdrowie-psychiczne.html
[23]https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/alzheimers-disease/in-depth/memory-loss/art-20046326
[24]https://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/uklad-nerwowy/kila-ukladu-nerwowego-objawy-i-leczenie-aa-Deph-89Lx-4EHq.html
[25]http://www.itsdoneapp.com/
[26]https://www.gsma.com/mobilefordevelopment/wp-content/uploads/2018/12/Disability_Report_V03_SinglePages.pdf