Słuch to jeden z najważniejszych zmysłów człowieka, umożliwiający identyfikowanie, rozpoznawanie oraz weryfikację zjawisk z otoczenia. Za sprawą dźwięku możemy przewidzieć bieg zdarzeń i odpowiednio zareagować na zmiany wokół nas. Według badaczy prawidłowo rozwinięty narząd słuchu pozwala także wytworzyć poczucie bezpieczeństwa i pewności siebie. Na każdym etapie naszego życia mogą wystąpić jednak wady słuchu powodowane różnorodnymi czynnikami np. uwarunkowaniami genetycznymi. Czy telefony komórkowe mogą się do nich przyczynić?
Co mówią badania?
Czasem spotkamy się z opiniami, że używanie telefonów komórkowych uszkadza słuch, a w skrajnych przypadkach może doprowadzić do jego utraty. Ale czy aby na pewno to wina telefonów? Badania naukowe nie dostarczają na to jednoznacznych dowodów, wskazują jednak kilka czynników, które z pewnością wpływają na pogorszenie i utratę słuchu.
Przeprowadzone doświadczenia wskazują, że krótka ekspozycja na fale radiowe podczas typowej rozmowy telefonicznej nie wpływa na czynności ślimaka, tym samym nie działa negatywnie na nasz słuch. Nie stwierdzono również wpływu promieniowania elektromagnetycznego (PEM) wykorzystywanego w telefonii komórkowej na przewodnictwo impulsów nerwowych od komórek słuchowych wewnętrznych do ośrodków słuchowych pnia mózgu, co jednoznacznie wyklucza możliwość jego uszkodzenia [1].
Oddziaływanie fal E-M na słuch było w ostatnich dziesięcioleciach wielokrotnie badane w doświadczeniach z udziałem zwierząt oraz ludzi. W jednym z nich narząd słuchu świnek morskich poddano oddziaływaniu PEM o częstotliwości 900 MHz [2]. Zwierzęta wystawiane były na działanie fal w sposób regularny, po 1 godzinę dziennie, 5 dni w tygodniu przez 2 miesiące.
Jednocześnie ocenie poddane były osobniki, które nie były narażone na działanie tego czynnika (grupa kontrolna). W doświadczeniu nie odnotowano istotnych statystycznie różnic u przedstawicieli obu grup, a zatem teza o wpływie PEM na słuch badanych zwierząt nie znalazła potwierdzenia [3].
Kolejne testy prowadzone były wśród ludzi-ochotników podzielonych na grupę kontrolną i grupę eksperymentalną [4]. Do tej drugiej przydzielonych zostało 30 osób, których narządy słuchu poddawane były 10-minutowym ekspozycjom na PEM z telefonów komórkowych. To doświadczenie również nie przyniosło potwierdzenia tezy o negatywnym wpływie PEM na słuch.
Znane są również dokładniejsze badania dotyczące wpływu PEM o częstotliwości 935 MHz oraz 1800 MHz przeprowadzone na 20 ochotnikach przy pomocy techniki TEOAE (ang. Transiently Evoked Otoacoustic Emission), czyli emisji otoakustycznej wywołanej trzaskiem [5]. Pozwoliła ona zrealizować trzy-etapowe testy, w których ochotnicy zostali poddani 15-minutowej i 30-minutowej ekspozycji na PEM bez prowadzenia rozmów oraz 30-minutowej ekspozycji na PEM z prowadzeniem rozmowy przez telefon.
Badanie TEOAE przeprowadzono bezpośrednio po zakończeniu ekspozycji, a dla doświadczenia z 15-minutowym okresem ekspozycji bez prowadzenia rozmów pomiary przeprowadzono również w dziesiątej i piętnastej minucie badania. Wyniki nie wykazały istnienia żadnego mierzalnego efektu i nie dały jednoznacznych odpowiedzi dotyczących szkodliwości używania telefonów komórkowych przez ludzi. Podobne badania przeprowadzone przy wykorzystaniu częstotliwości 900 MHz oraz 1800 MHz oraz innych technik badawczych, takich jak audiometrii tonalnej, DPOAE i innych również nie wykazały wpływu PEM na słuch [4].
Głuchota cywilizacyjna
W ostatnim stuleciu rozwój nowych technologii oraz poziom życia człowieka uległy różnorodnym przemianom. W zaledwie kilkadziesiąt lat środowisko w jakim żyliśmy zmieniło się nie do poznania, a życie bez komputera, telewizora czy smartfona stało się trudne do wyobrażenia. Wraz ze zmianami jakie nastąpiły, nasz słuch napotkał wiele nowych doświadczeń, a człowiek do dziś regularnie musi nabywać umiejętności umożliwiające prawidłowe obsługiwanie nowych narzędzi technicznych.
To prawdopodobnie wskutek niewłaściwego użytkowania telefonów komórkowych może dochodzić do takich dolegliwości jak przemęczenie, bóle głowy lub przejściowe problemy ze słuchem. Na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat obserwuje się zwiększenie liczby osób cierpiących na niedosłuch oraz wady słuchu. Prawdopodobnie jest to wynik zbyt gwałtownych zmian zachodzących w naszym otoczeniu, z których jedną z ważniejszych jest większa liczba bodźców dźwiękowych w życiu codziennym. Słuch możemy utracić na różnym etapie naszego życia i jest to najczęściej efekt nienależytej ochrony narządu słuchu przed czynnikami zewnętrznymi [6].
Nie istnieją obecnie żadne badania, które pozwoliłyby jednoznacznie stwierdzić, że telefony komórkowe lub tzw. „smog elektromagnetyczny” mogą powodować utratę słuchu. Wiadomo natomiast, że krótka ekspozycja człowieka na fale radiowe (czyli kilku lub kulkunastominutowa rozmowa przez telefon komórkowy) nie wpływa na czynności ślimaka [7].
Nie stwierdzono także wpływu PEM na przewodzenie impulsów nerwowych od komórek słuchowych wewnętrznych do ośrodków słuchowych pnia mózgu. Naukowcy podejrzewają, że kontakt człowieka z polem emitowanym przez telefon komórkowy może modyfikować odpowiedzi mózgu w sensie oczekiwanych bodźców, jednak nie ma na to dowodów. Nawet gdyby ten proces został potwierdzony, to nie przyczyniłby się do występowania jakichkolwiek zakłóceń w odbieraniu przez nas dźwięków.
Źródła:
- S. Kuciński „Wpływ telefonii komórkowej na zdrowie człowieka. II Krajowa Konferencja Naukowo-Techniczna ‘Ekologia w Elektronice’ ”, Przemysłowy Instytut Elektroniki (2002) 67-74.
- J. M. Aran et al. “Effects of exposure of the ear to GSM microwaves: in vitro and in vivo experimental studies” Int. J. Audiol. 43(9) (2004) 545-54.
- M. Parazzini et al. “Study of the influence of GSM mobile phones on the inner auditory system of rats” 2nd International Workshop on Biological Effects of Electromagnetic Fields, październik 2002, 427–432.
- R. Mora et al. “A study of the effects of cellular telephone microwave radiation on the auditory system in healthy men”, Ear Nose Throat J. 85(3) (2006) 162-3.
- Petersen et al. “Wireless telecommunications: Technology and RF safety issues.”, w: „Non-lonizing Radiation: An Overview of the Physics and Biology” red. K.A. Hardy, M.L. Meltz, Medical Physics Publishing, Madison (1997).
- A. Lis-Zaldivar „Uszkodzenie słuchu jako problem społeczny”, Niepełnosprawność – Dyskursy pedagogiki specjalnej 26 (2017) 119-130.
- M. Bąk, M. Zmyślony (2010) „Wpływ elektromagnetycznych telefonów komórkowych na wybrane funkcje ośrodkowego układu nerwowego”, Medycyna Pracy 61 (2010) 671-683.
- A. Bonkiewicz, M. Zmyślony, A. Szyjkowska, E. Gadzicka „Stacje bazowe telefonii komórkowej a subiektywne dolegliwości mieszkańców- przegląd badań”, Medycyna Pracy 55 (2004) 345-351.