Podczas pierwszego dnia VI Międzynarodowej Konferencji PEM „Fale radiowe są niewidoczne. Co robimy, by były transparentne – normy i regulacje” goście dyskutowali na temat limitów PEM. Fale elektromagnetyczne budzą duże kontrowersje, dlatego międzynarodowi eksperci zastanawiali się w jaki sposób ustalane są dopuszczalne poziomy PEM, czy ich przestrzeganie jest odpowiednio nadzorowane oraz jak właściwie komunikować wyniki takiej kontroli.
Otwierając dyskusję, Janusz Cieszyński, sekretarz stanu w Kancelaria Premiera, powiedział, że „konferencja jasno pokazuje główne wyzwanie, czyli jak w sposób przystępny, zrozumiały i budzący zaufanie społeczne, mówić o bardzo trudnych zjawiskach. Osoby, które się do nas zwracają, by dowiedzieć się, jak działają fale elektromagnetyczne, wciąż posługują się fake newsami. Szerzy się dezinformacja na temat fal elektromagnetycznych”.
Pierwsi dwaj prelegenci reprezentowali Międzynarodowy Instytut Inżynierów Elektryków i Elektroników IEEE. Profesor Jafar Keshvari mówił o sposobie opracowywania limitów ekspozycji na PEM i częstotliwości ich weryfikacji. Podkreślił, że „standardy IEEE opierają się na danych naukowych. Efekty oddziaływania PEM, które zostały udowodnione w recenzowanych artykułach naukowych muszą być spójne i wystąpić w określonych, powtarzalnych okolicznościach. To daje podstawy do wyznaczania poziomu progowego, który może potencjalnie źle wpływać na człowieka”.
Sieci 5G oznaczają niższy poziom PEM
Doktor Chou Chung-Kwang, przewodniczący Międzynarodowego Komitetu Bezpieczeństwa Elektromagnetycznego IEEE TC95, zajął się ekspozycją na PEM z urządzeń mobilnych. Podczas prelekcji mówił, że „w sieci 5G sygnał, a w efekcie energia, jest przekazywana tylko tam, gdzie jest użytkownik. Jeżeli nie ma zapotrzebowania na usługi to sygnał nie jest emitowany, więc narażenie na PEM jest mniejsze. Jeżeli chodzi o dotychczas działające sieci 5G pomiary wykazują, że PEM osiąga wartości wynoszące około 1% dopuszczalnych wartości wyznaczonych przez ICNIRP”.
Podczas kolejnej prezentacji, profesor Marek Zmyślony z Instytutu Medycyny Pracy omówił historię tworzenia w Polsce norm związanych z PEM. Zaznaczył, że „zasada ostrożności dotyczy nie tylko zdrowia czy PEM. Dotyczy ona wszystkich zjawisk, które wykazują dużą niepewność – nie należy podejmować decyzji, jeżeli istnieje nawet niewielkie prawdopodobieństwo negatywnych konsekwencji”.
Doktor Emilie van Deventer z WHO (Światowej Organizacji Zdrowia) opowiedziała o „EMF Project”. Jest to program badań nad wpływem PEM na zdrowie ludzkie prowadzony przez WHO od 1996 roku. Podczas swojej prezentacji zauważyła, że „opinia publiczna poświęca dużo więcej uwagi zagrożeniom od PEM niejonizującego, gdzie brak jest naukowych dowodów o szkodliwości przy ustalonych wartościach dopuszczalnych. Z drugiej strony promieniowanie UV lub rentgenowskie nie wywołuje tak dużych obaw, mimo że to właśnie w tych zakresach może mieć negatywny, ustalony wpływ na organizm ludzki”.
Fale elektromagnetyczne – weryfikacja przestrzegania norm
W drugiej części pierwszego dnia konferencji eksperci zajęli się kwestią weryfikacji przestrzegania ustalonych norm PEM. Instytucje nadzoru nad PEM w Polsce i Europie omówił Jakub Kwiecień z Instytutu Łączności. Powiedział, że „w Polsce, wyniki pomiarów PEM realizowanych zarówno przez akredytowane laboratoria na zlecenie prowadzących instalacje, jak i w ramach PMŚ są udostępniane i wizualizowane w bezpłatnym i ogólnodostępnym systemie SI2PEM”.
Doktor Peter Unger, dyrektor ds. PEM i środowiska w Deutsche Telekom, mówił o sprawdzaniu poziomów PEM w toku procesu inwestycyjnego i późniejszego użytkowania stacji bazowych w Niemczech. Podczas prelekcji podkreślił, że „koncentrujemy się na sieci 5G. Po pierwsze wdrażamy sieć ogólnokrajową w 2100 MHz – ponad 20 tysięcy instalacji. 89% społeczeństwa jest objęte tą siecią. Druga gałąź to duże miasta, w których wdrażamy 5G w częstotliwości 3,6 GHz. Operatorzy są zobligowani, aby zawiadamiać odpowiednie organy o uruchomieniu oraz zakończeniu pracy obiektów”.
Marzia Minozzi, reprezentująca stowarzyszenie ASSTEL, opowiedziała o włoskich doświadczeniach związanych z metodyką pomiarową. Podczas swojej prezentacji powiedziała, że „pomiary PEM we Włoszech wykonywane są przez ARPA, są uśredniane w ujęciu 24-godzinnym z uwagi na bardzo rygorystyczne limity PEM. Przedsiębiorcy telekomunikacyjni we Włoszech wciąż mają nadzieję na harmonizację poziomów PEM z tymi z ICNIRP. Operatorzy odgrywają niewielką rolę w komunikacji zagadnień dotyczących PEM do społeczeństwa. Mógłby zaistnieć tutaj konflikt interesów. We Włoszech zderzają się dwa stanowiska – naukowców, którzy są przeciwni stosowaniu pewnych częstotliwości w telekomunikacji, powołując się na badania sprzed nawet 20 lat i nasze, które podkreśla korzyści płynące z sieci 5G. Kluczową rolę w komunikacji dotyczącej PEM odgrywają władze lokalne”.
Patricia Martigne z Orange mówiła z kolei o tym, jak w praktyce działają normy PEM we Francji – z punktu widzenia operatorów. Podkreśliła, że „opinia publiczna, mieszkańcy muszą wiedzieć o instalacjach, które będą powstawały w ich sąsiedztwach – jest to realizowane w formie dossier dla danej instalacji, które z kolei kierowane jest do lokalnych władz”.
Fale elektromagnetyczne, a komunikowanie wyników kontroli
W trzeciej części spotkania zajęto się problemem skutecznego komunikowania wyników kontroli przestrzegania norm PEM. Nenad Radoslavjevic, specjalista serbskiego regulatora RATEL, mówił o relacji pomiędzy wiarygodnością systemu nadzoru a poziomem zaufania społecznego do kwestii PEM. W trakcie prezentacji zaznaczył, że „w Serbii funkcjonuje portal emf.ratel.rs, gdzie publicznie dostępne są geolokalizowane dane dotyczące monitoringu PEM w kraju. Działalność edukacyjna RATEL pozwala na oswojenie wiedzy związanej z PEM. Prowadzimy warsztaty i różnego rodzaju akcje angażujące jak najszersze grono obywateli”.
Z kolei Edith Helene Unander, główna inżynier w Departamencie Technologii Norweskiego Urzędu Komunikacji, zaprezentowała, jak komunikuje się kwestie PEM w Norwegii. Powiedziała, iż „widzimy, że zmieniają się obawy społeczne względem PEM. Duże wątpliwości obecnie budzą liczniki energii elektrycznej, które mają wbudowaną antenę. Dlatego też, jako urząd, przeprowadziliśmy szereg badań i opublikowaliśmy raport, który rozwiał większość wątpliwości”.
Rafał Pawlak z Instytutu Łączności, jeden z twórców SI2PEM, opowiadał o doświadczeniach pierwszych miesięcy działania systemu. Zaznaczył, że „PEM jest przedmiotem ciągłej dezinformacji, mitycznych fake newsów – te fałszywe informacje mogą być zagrożeniem dla bezpieczeństwa teleinformatycznego państwa. Ważne jest, aby każdy obywatel mógł w sposób szybki, łatwy i przyjazny mieć dostęp do jednolitych danych o instalacjach SBTK, w tym danych z pomiarów PEM”. O systemie SI2PEM wielokrotnie pisaliśmy na naszym blogu, na przykład w tekście „Rusza system SI2PEM – od dzisiaj sprawdzisz poziom PEM w dowolnym miejscu w Polsce”.
Swoją prezentację wygłosił też Martin Fenton, dyrektor ds. polityki dotyczącej widma w Spectrum Group of Ofcom z Wielkiej Brytanii, który opowiedział o pomiarach PEM. Wyjaśnił, że „najwyższy zarejestrowany przez nas wynik z pomiarów PEM w otoczeniu stacji bazowej sieci 5G wynosi 7% wartości dopuszczalnej wyznaczonej przez ICNIRP”.
Ludzie się boją 5G, bo jest to technologia nowa
Jarosław Ponder, szef biura Międzynarodowego Związku Telekomunikacyjnego (ITU) na Europę, opowiedział o mitygowaniu obaw społecznych oraz o najnowszym raporcie ITU. W trakcie prezentacji wyjaśnił, że „ITU opracował specjalny program szkoleniowy dotyczący zarządzania widmem, w tym moduł dotyczący wpływu PEM na zdrowie człowieka. Jedną z przyczyn obaw przed siecią 5G jest fakt, że ta technologia jest nowa, a częstotliwości wykorzystywane w przyszłość przez tę sieć jeszcze nie były w tej skali stosowane na potrzeby systemów telefonii komórkowej”.
Irena Taraškevičienė z Narodowego Centrum Zdrowia Publicznego Ministerstwa Zdrowia Republiki Litewskiej opowiedziała o tym, jak wyglądają pomiary PEM na Litwie. Wyjaśniła, że „na Litwie każde urządzenie pracujące z mocą powyżej 25 W musi mieć sporządzone raport z planowanego oddziaływania PEM oraz projekt techniczny. Należy zaznaczyć, że reakcja opinii publicznej w związku ze zmianą wartości dopuszczalnej PEM na Litwie była negatywna. Wyniki konsultacji społecznych wskazały, że brakuje wiedzy na temat wpływu PEM na zdrowie ludzi. W ramach tych konsultacji doszliśmy do wniosku, że monitoring sieci 5G powinien być regularnie prowadzony, aby uspokoić obawy społeczne”.
Ostatnią prezentację dnia prezentację przedstawił doktor Jack Rowley, dyrektor ds. badań i zrównoważonego rozwoju w GSMA. Zaprezentował przegląd podejścia do pomiarów PEM w różnych krajach na świecie. W trakcie prelekcji tłumaczył, że „w Peru działają lokalni aktywiści, którzy proponują pewne rozwiązania dotyczące stacji bazowych, lobbują we władzach lokalnych celem braku aprobaty na nowe lokalizacje. Występują również incydenty niszczenia infrastruktury telekomunikacyjnej. Rząd Peru dostrzega potrzebę instalowania nowych stacji bazowych telefonii komórkowej. Przyjmowane są nowe rozwiązania ustawodawcze, tak aby władze lokalne nie mogły odmawiać operatorom wydawania zgody na instalacje wytwarzające PEM. Z kolei w Irlandii główne obawy związane są z tym, gdzie może być sytuowana infrastruktura telekomunikacyjna. Rząd jest bardzo pro-cyfrowy, nastawiony na rozwój infrastruktury”.
Zapis wszystkich wystąpień podczas pierwszego dnia VI Międzynarodowej Konferencji PEM można znaleźć na profilu Instytutu Łączności w serwisie YouTube:
Na naszym blogu wielokrotnie poruszaliśmy tematykę pomiarów PEM. Polecamy lekturę naszych tekstów, na przykład artykułu „Jak mierzy się PEM – Polska i reszta świata”.
Źródło: Instytut Łączności – PIB