Sztuczna inteligencja dostrzegła subtelne dowody zmian w narzędziach krzemiennych na liczącym milion lat stanowisku archeologicznym w Izraelu. Wskazują one na to, że nasi przodkowie już wtedy potrafili rozpalać ogniska.
Algorytmy sztucznej inteligencji ujawniły niewidoczne wcześniej dowody na istnienie ognia w prehistorii na stanowisku archeologicznym sprzed miliona lat w Izraelu. Zastosowanie tej technologii na innych stanowiskach może zrewolucjonizować naszą wiedzę na temat tego, kiedy i gdzie ludzie po raz pierwszy zaczęli kontrolować ogień. Powszechnie uważa się to za jedną z najważniejszych innowacji w dziejach ludzkości.
Archeolodzy dysponują już kilkoma technikami pozwalającymi stwierdzić, czy prehistoryczni ludzie używali ognia. Można na przykład szukać śladów odbarwienia prehistorycznych kości lub wypaczenia kamiennych narzędzi, co wskazuje na wystawienie ich na działanie temperatury 450°C lub wyższej. Jednak tego rodzaju dowody rzadko są znajdowane w miejscach, które mają więcej niż 500 000 lat.
Najważniejsza innowacja w naszej historii
W ubiegłym roku grupa badaczy z Izraela zaprezentowała narzędzie sztucznej inteligencji oparte na technologii głębokiego uczenia (deep-learning), które potrafi zidentyfikować subtelniejsze ślady ognia, wywołane działaniem temperatury od 200 do 300°C. Zespół wyszkolił algorytm, zbierając kawałki krzemienia z niearcheologicznych stanowisk na izraelskiej wsi, podgrzewając je do określonych temperatur w laboratorium, a następnie zlecając AI identyfikację subtelnych zmian w reakcji krzemienia na światło UV. Wyniki badań zaprezentowane zostały w czasopiśmie naukowym „Proceedings of the National Academy of Sciences”.
Teraz izraelski zespół, we współpracy z Michaelem Chazanem z Uniwersytetu w Toronto w Kanadzie, wykorzystał algorytm do zbadania krzemieni z liczącego milion lat stanowiska zwanego Evron Quarry. Warto przy okazji wspomnieć, że nie pierwszy raz sztuczna inteligencja pomaga archeologom czy historykom, także polskim. Pisaliśmy o tym na przykład w tekście „Sztuczna inteligencja odnajdzie zabytki”.
Chazan powiedział, że „powodem, dla którego wybraliśmy kamieniołom Evron, był fakt, że znajduje się tam ten sam rodzaj krzemienia, który wykorzystano w poprzednim badaniu. Nie było jednak powodu, by sądzić, że znajdą się tam dowody spalania”. Ku zaskoczeniu Chazana, narzędzie AI zasugerowało, że wiele narzędzi krzemiennych z tego miejsca zostało podgrzanych, głównie do temperatury około 400°C.
Gdyby nie sztuczna inteligencja, nigdy nie rozpoczęto by badań kości
Następnie zespół przyjrzał się bliżej kawałkom kości znalezionym na stanowisku i, wykorzystując istniejące techniki, potwierdził, że one również zostały podgrzane. Chazan twierdzi, że nikt nie zawracałby sobie głowy badaniem kości pod kątem oddziaływania ciepła, gdyby nie wyniki badań krzemienia przeprowadzonych przez sztuczną inteligencję. Skupisko rozgrzanych kamieni i kości wskazuje na to, że nie wystąpił wówczas naturalny pożar. To może być dowód, że nasi przodkowie z kamieniołomu Evron kontrolowali ogień.
Obecnie nie ma zbyt wielu dowodów na to, że ludzie używali ognia półtora miliona lat temu. Chazan uważa jednak, że sztuczną inteligencję można wykorzystać do przetestowania popularnej hipotezy, że ogień – i gotowanie – były szeroko rozpowszechnione między 1,8 a 2 milionami lat temu. Chazan mówi, że w przeszłości uważał to za błąd. Teraz już nie jest tego taki pewien.
Wbrew temu, co się może wydawać, sztuczna inteligencja to nie tylko zaawansowane techniki dotyczące odległej przyszłości. Algorytmy AI coraz częściej pomagają nam odkrywać naszą przeszłość, o czym pisaliśmy m.in. w tekście „Robot i sztuczna inteligencja zrekonstruują freski z Pompejów”.
Źródło: NewScientist